Vrienden van de Hofpleinlijn zetten zich in voor Hofbogen

Op 5 oktober organiseerden de Vrienden van de Hofpleinlijn in de Bergsingelkerk een avond over de Hofbogen. De stichting bestaat uit een groep enthousiaste vrijwilligers die betrokken zijn bij de ontwikkeling van de Hofbogen. Zij zetten zich actief in voor de Hofbogen in brede zin en volgen nauwlettend wat er gebeurt. Ook op 22 juni werd een bijeenkomst met lezingen en presentaties gehouden. In dit blogbericht wordt daar ook kort bij stilgestaan. Klik hier voor meer informatie over de Hofbogen.

Sandra Philippen was gespreksleidster en vertelde wat er op de avond van 5 oktober te zien en wie te horen was en wat het doel van deze avonden is:

De opzet is om u te informeren over de mogelijkheden van de Hofpleinlijn en u enthousiast te maken om mee te doen. De lijn zou kunnen functioneren als een stedelijke aanjager: economisch en sociaal. Hieraan zijn twee belangrijke voorwaarden verbonden, heeft de eerste lezing (red. van 22 juni) ons geleerd:

Het proces moet gefaseerd plaatsvinden.
Het proces zou moeten worden ingebed in de wijk. ‘De wijk moet het gebied veroveren.’
Het is een langzame ontwikkeling met vallen en opstaan.

De avond begon met een korte film van Johannes Odé over de laatste treinreis over de bogen.

Maandagavond 16 augustus vertrok de laatste trein vanaf Station Hofplein richting Den Haag en werd door de bewoners uitgewuifd. Het is nu stil op het viaduct waarover ruim 100 jaar de treinen reden. De film zag er overigens heel anders uit dan de 'kunstverlichting' op de foto doet vermoeden.

Wijnand Galema, de eerste spreker, is cultuurhistoricus en heeft jaren gewoond aan de Vlaggemanstraat met uitzicht op de Hofbogen.

De cultuurhistorische betekenis van de lijn kon ik vanuit mijn werkkamer zien en ben daar altijd gefascineerd door geweest. De Hofpleinlijn is een dynamisch stadspanorama. De lijn zit dicht op de bebouwing en heeft een geweldige kwaliteit zolang de trein rijdt. Zulke viaducten vind je alleen in grote steden. Er zijn ook varianten zonder er iets onder, zonder franje. Rotterdam heeft ook zo’n viaduct gehad over de Binnenrotte. Op het feit dat we het hebben, moeten we trots zijn.

Het is ontworpen als een mooi object met veel ambachtelijk werk. Het was een particulier project waarbij men handig gebruikt heeft gemaakt van het heen en weer reizen van mensen. Er zitten prachtige sculpturen op van de kunstenaar Altorf. Je zou hier als activiteit een tentoonstelling over kunnen maken.

Sculptuur van J.C. Altorf op de Hofbogen.

Tegelijkertijd is de lijn een tijdslijn. Je ziet er de verschillende fasen van de ontwikkeling van Noord in terug. Vroeger moet het een vreemd gezicht zijn geweest: de spoorlijn boven de weilanden.

Langs de lijn zie of zag je verschillende bouwstijlen en een grote schakering aan functies: ziekenhuizen, scholen. Dat betekende ook verschillende grote gebouwen. De ‘gelaagdheid’ in de buurt zou je moeten koesteren. Het geeft een bijdrage aan de beleving van de stad. Een voorbeeld wat je kan doen met een oud gebouw is de voormalige ROTEB locatie in het Oude Noorden.

ROTABS, de voormalige Roteb-locatie in het Oude Noorden.

Ik wil in dat verband ook een pleidooi houden voor het behoud van een aantal bedrijfsgebouwen in het Zomerhofkwartier dat ontwikkeld gaat worden. Er zit een verassende wereld achter de anonieme gebouwen.

Ten slotte: belangrijk is een goede toegankelijkheid naar de stad en de dynamiek van de lijn vast te houden.

Hugo Priemus, emeritus hoogleraar van het onderzoeksinstituut OTB van de Technische Universiteit Delft was de tweede gastspreker.

Ik heb geen specifieke voorkeur wat er moet gebeuren met de lijn. Ik kom uit Zuid en was supporter van Sparta... Mijn invalshoek is: hoe kom je tot besluitvorming in strategische kwesties? De Hofpleinlijn kan een inspiratiebron zijn.

Breng de huidige situatie in beeld. Wat zijn de fysieke kwaliteiten, veiligheids- en ruimtelijke aspecten, stedenbouwkundige status en eigendomsverhoudingen? Hoe zit het met de financiële en beheersaspecten? Wat kost het beheer nu? Hoeveel tijd is er voordat een besluit wordt genomen over de toekomst van de Hofbogen? Zit er een business case in of is er publiek geld aanwezig? Waar staan we nu? Is er een go or no go? Wat staat nog open?

Men zal een basiskeuze moeten maken: handhaven we de lijn of splitsen we het op in deelprojecten? Per keuze moet je de te verwachten kosten en baten benoemen en de risico’s. Wie zijn de stakeholders? Wie wil waarin investeren? Als kansen voor de lijn zie ik een relatie met de Erasmus Universiteit, de Academie van Bouwkunst, behoefte aan huisvesting en stageplaatsen. Vergelijk het maar met de SS Rotterdam (maar zonder de problemen die daarbij ontstaan zijn).

Nog een aantal adviezen:

Bevorder vooral ‘bottom up’-ontwikkelingen.
Zorg dat bewoners, scholen, kindercentra, etc. nauw betrokken zijn bij de verschillende bestemmingen.
Stimuleer kleinschalige ontwikkelingen.
Werk met robuuste kaders en spelregels en leg niet teveel vast.

Na de pauze was er een discussie met een reactie van portefeuillehouder Nils Berndsen.

Het is belangrijk dat we opties zoveel mogelijk openhouden. We zullen moeten starten met het invullen van kleine plekjes. Wat betreft de financiering is de deelgemeente afhankelijk van geld van buiten. De deelgemeente heeft niet het geld om de buitenruimte aan te pakken. In eerste instantie was het beeld bij de deelgemeente dat de woningcorporaties dat zouden gaan doen. Dat is veranderd.

We kunnen proberen om aan te sluiten bij nieuwe kansen rond duurzaamheid en waterbeleid. Dat betekent overleg met het Waterschap, Stad en private investeerders. Kortom we kiezen voor een brede inzet. In de stadsvisie van de gemeente Rotterdam ligt de prioriteit bij Zuid. De Hofbogen worden niet (meer) genoemd. Wij zullen als deelgemeente moeten proberen deze in de stadsvisie te krijgen.

De rol van de deelgemeente is lastig t.a.v. de bovenkant. De onderkant staat in het bestemmingsplan. Voor de bovenkant is geen bestemmingsplan. Het programma van eisen zal tot stand komen in samenspraak met corporaties en bewoners. We gaan proberen van zoveel mogelijk potjes gebruik te maken, maar de eigenaar van de Hofbogen zal het besluit moeten nemen.

Met hoeveel partijen heb je wel niet te maken bij de ontwikkeling van de Hofbogen? De vrager kwam zelf al snel op 10 en dan heeft hij de overheid – als ‘veelkoppig monster’ – maar één keer meegeteld?

Nils Berndsen: Bijzonder is dat er in de stadsvisie een fietspad staat op het ‘dak’, maar dat er nooit formeel een besluit over is genomen. Wel is B en W overtuigd dat er geen fietspad (meer) moet komen. De fietsersbond is bezig met een alternatief plan langs de singels.
Het verhaal van Wijnand was inspirerend om ‘stiekeme plekken’ te koesteren als diamanten van de wijk. Er is geen specifiek beleid voor, maar we zullen dit soort waarden meenemen. Er is teveel gesloopt in het verleden.
Het is wel zo dat de pensioenfondsen jaarlijks moeten investeren. Onlangs heb ik als portefeuillehouder nog een overleg gehad met een fonds.

Hugo Priemus: Het is een ongunstig moment om te investeren. Vastgoedhandelaren kijken naar rendement.

Wat gaat er om in het hoofd van Paul Duyts, bedrijfsdirecteur van Vestia Rotterdam Noord? Hij weet van de hoed en de rand.

Freek Homan van SONOR opbouwwerk gaf aan hoe zijn ervaringen zijn met de ontwikkelingen in het verleden met het project Witte de Withstraat. Hij geeft aan dat het belangrijk is om een duidelijke visie te formuleren.

Een projectleider is een voorwaarde voor het proces en de wil om iets te presteren. Kleine successen moet je communiceren en niet bang zijn voor groeistuipen.

Hugo Priemus: Belangen lopen niet parallel. Dat vraagt om een heldere projectorganisatie. Het speelveld is complex.

Een korte terugblik op de eerste lezingavond van 22 juni, die werd gehouden in het voormalige Station Bergweg.

Door studenten van de Haagse Hogeschool werd een toelichting gegeven op de plannen die zijn gemaakt voor een bioscoop in Station Bergweg. Zie daarvoor ook dit bericht.

Annuska Pronkhorst, programmamanager van Hofbogen BV, vertelt over de laatste ontwikkelingen.

De vier bekende corporaties kunnen het dak voor 1 euro van Rail Infra Beheer kopen, maar dan ben je er ook verantwoordelijk voor. Hofbogen BV schijnt een potje van 2 miljoen euro gereserveerd te hebben voor renovatie van het dak. De werkelijke kosten zouden echter 15 miljoen euro bedragen. Dacht ik eerst nog: je bent gek als je een huis zonder dak koopt, nu denk ik daar anders over. Eerst eens kijken of de gemeente en het Rijk of misschien Europa mee willen betalen?

Wat hebben wij als bewoners of belanghebbenden in te brengen in het hele proces?

Annuska: Er is al veel met bewoners gesproken en dat is in de plannen die tot nu toe gemaakt zijn ook meegenomen.

Wendelien Lans, voorzitter van Vrienden van de Hofpleinlijn, presenteert de eerste uitgave van de stichting en biedt het Nils Berndsen aan. Gratis te verkrijgen.

De Vrienden van de Hofpleinlijn (eigenlijk nu de lijn is gestopt beter om te dopen in Vrienden van de Hofbogen) organiseren minimaal tweemaal per jaar iets om de lijn levendig te houden én op de agenda. Daarbij kan je denken aan lezingen en wandelingen. Wil je meewerken en –denken aan de Hofbogen: er zijn verschillende werkgroepen, zodat je een thema kunt zoeken dat bij jou past.

Heb je vragen, wil je je aanmelden als vrijwilliger of een verslag ontvangen van de bijeenkomst, mail dan naar vriendenvanhofpleinlijn@gmail.com